Η σίτιση είναι η διαδικασία που περιλαμβάνει τη συλλογή και τη προετοιμασία τροφής με σκοπό την κατανάλωση (Arvedson & Brodsky, 2002). Η σίτιση παρέχει στα παιδιά καθώς και στους φροντιστές τους, ευκαιρίες για επικοινωνία και κοινωνικές εμπειρίες που αποτελούν τη βάση για μελλοντικές αλληλεπιδράσεις (Lefton-Greif, 2008).
Από την άλλη, η κατάποση είναι μια πολύπλοκη διαδικασία κατά την οποία το σάλιο, τα υγρά και τα τρόφιμα μεταφέρονται από το στόμα στο στομάχι, διατηρώντας παράλληλα τον αεραγωγό προστατευμένο.
Η κατάποση συνήθως χωρίζεται στα ακόλουθα τέσσερα στάδια (Arvedson & Brodsky, 2002; Logemann, 1998):
1. Προπαρασκευαστικό στάδιο: αυτό είναι ένα εκούσιο στάδιο κατά το οποίο το φαγητό ή το υγρό επεξεργάζεται στο στόμα για να σχηματιστεί ένας συνεκτικός βλωμός. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει το πιπίλισμα υγρών, τον χειρισμό μαλακών βλωμών και το μάσημα στερεάς τροφής.
2. Στοματικό στάδιο: αυτό είναι ένα εκούσιο στάδιο που ξεκινά με την οπίσθια προώθηση του βλωμού από τη γλώσσα και τελειώνει με την έναρξη της φαρυγγικής κατάποσης.
3. Φαρυγγικό στάδιο: αυτό το στάδιο ξεκινά με μια εκούσια φαρυγγική κατάποση που, με τη σειρά της, ωθεί τον βλωμό διαμέσου του φάρυγγα μέσω μιας ακούσιας σύσπασης των φαρυγγικών συσταλτικών μυών. Στο στάδιο αυτό ο αεραγωγός μένει προστατευμένος.
4. Οισοφαγικό στάδιο: αυτό είναι ένα ακούσιο στάδιο κατά το οποίο ο βλωμός μεταφέρεται στο στομάχι μέσω της περισταλτικής λειτουργίας του οισοφάγου.
Διαταραχές Σίτισης
Οι διαταραχές σίτισης αποτελούν ένα ευρύ φάσμα διατροφικών δυσκολιών που μπορεί να περιλαμβάνουν ή όχι προβλήματα με την κατάποση. Η Παιδιατρική Διαταραχή Σίτισης (ΠΔΣ) είναι η «περιορισμένη από του στόματος πρόσληψη τροφής που δεν είναι ανάλογη με την ηλικία του παιδιού και σχετίζεται με ιατρική, διατροφική, σιτιστική ικανότητα ή/και ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία» (Goday et al., 2019). Η ΠΔΣ μπορεί να σχετίζεται με τη στοματική αισθητηριακή λειτουργία (Goday et al., 2019) και μπορεί να χαρακτηριστεί από μία ή και περισσότερες από τις ακόλουθες συμπεριφορές (Arvedson, 2008):
· άρνηση τροφής ή υγρών που είναι κατάλληλα για την ηλικία ή απαραίτητα για την ανάπτυξη
· κατανάλωση περιορισμένης ποικιλίας ή ποσότητας τροφίμων και υγρών
· εμφάνιση ενοχλητικών ή ακατάλληλων συμπεριφορών κατά την διάρκεια του φαγητού σύμφωνα με τα αναπτυξιακά στάδια
· καθυστέρηση στην κατάκτηση των αναπτυξιακών οροσήμων ή αδυναμία κατάκτησης δεξιοτήτων που αναμένονται για κάθε αναπτυξιακό στάδιο
· αδυναμία χρήσης κατάλληλων για την ανάπτυξη συσκευών και σκευών σίτισης
· μειωμένη σωματική ανάπτυξη
Οι λογοθεραπευτές – λογοπαθολόγοι είναι οι συνηθέστεροι επαγγελματίες που παρέχουν υπηρεσιές για προβλήματα σίτισης και κατάποσης και αποτελούν αναπόσπαστα μέλη μιας διεπιστημονικής ομάδας που στοχεύουν στη διάγνωση και τη διαχείριση των διαταραχών αυτών.
Διαταραχές Κατάποσης
Η διαταραχής κατάποσης ή αλλιώς δυσφαγία, μπορεί να εμφανιστεί σε ένα ή και περισσότερα από τα τέσσερα στάδια της κατάποσης και μπορεί να οδηγήσει σε εισρόφηση ,την διέλευση δηλαδή της τροφής, υγρού ή σάλιου στην τραχεία κάτι το οποίο είναι απειλητικό για την ζωή του ατόμου καθώς μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη του αναπνευστικού.
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των διαταραχών σίτισης και κατάποσης μπορεί να περιλαμβάνουν:
· αποφυγή πρόσληψης τροφής από το στόμα
· πνευμονία από εισρόφηση
· υποσιτισμός
· αφυδάτωση
· γαστρεντερικές επιπλοκές, όπως διαταραχές κινητικότητας του εντέρου, δυσκοιλιότητα και διάρροια
· μειωμένη απόκτηση βάρους
· σημαντική πιθανότητα ανάγκης για εντερική (γαστρεντερική) ή παρεντερική (ενδοφλέβια) διατροφή
· ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στο παιδί και την οικογένειά του
· προβλήματα σίτισης και κατάποσης που επιμένουν μέχρι την ενηλικίωση, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου πνιγμού, υποσιτισμού
Βιβλιογραφία
· Arvedson, J. C. (2008). Assessment of pediatric dysphagia and feeding disorders: Clinical and instrumental approaches. Developmental Disabilities Research Reviews, 14(2), 118–127. https://doi.org/10.1002/ddrr.17
· Arvedson, J. C., & Brodsky, L. (2002). Pediatric swallowing and feeding: Assessment and management. Singular.
· Goday, P.S, Susanna Y Huh , Alan Silverman, Colleen T Lukens , Pamela Dodrill , Sherri S Cohen, Amy L Delaney , Mary B Feuling, Richard J Noel , Erika Gisel, Amy Kenzer , Daniel B Kessler , Olaf Kraus de Camargo, Joy Browne , James A Phalen (2019). Pediatric Feeding Disorder: Consesus Definition and Conceptual Framework. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 68(1):p 124- 129, January 2019. https://journals.lww.com/jpgn/Fulltext/2019/01000/Pediatric_Feeding_Disorder__Consensus_Definition.24.aspx
· Lefton-Greif, M. A. (2008). Pediatric dysphagia. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America, 19(4), 837–851. https://doi.org/10.1016/j.pmr.2008.05.007
· Logemann, J. A. (1998). Evaluation and treatment of swallowing disorders. Pro-Ed.
Comments